چیزی که ماییم

تمام آنچه درباره مردم و امكان گفت‌وگو نداشتن، عادت‌ها و ضعف‌هاي اين جامعه مي‌گوييم از جمله مواردي است كه از هزاره‌ها با ما آمده است. استبداد دروني شده، استبداد فراگير و به طور خلا‌صه شده استبداد نظامي، استبداد مذهبي و استبداد اخلا‌قي است كه از هزاره‌ها با ما بوده است. ما به موقعش يك مستبد هستيم و موقعي كه مستبد نيستيم، دچار ضعف شده و گردنمان را كج مي‌كنيم. هر وقت قدرت پيدا كنيم، زور مي‌گوييم و مستبدانه رفتار مي‌كنيم. به محض اينكه در مرحله ضعف قرار مي‌گيريم، گردنمان را كج مي‌كنيم و شروع مي‌كنيم به دعا كردن. اين ريشه‌اش از گذشته دور مي‌آيد، بنابراين دليلي ندارد كه فكر كنيم ما از ديروز كه متولد شديم، تاريخ آغاز شده است. رفتارها و عادت‌هايمان دسته‌جمعي و تاريخي است.

از مصاحبه‌ی اعتماد ملی با بیضایی درباره‌ی افرا